New York'taki Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'nde "iklim krizi"nde varılan aşama üzerine konuşan BM Genel Sekreteri António Guterres, "kader anı"na geldiğimiz konusunda uyardı. Artan karbon salımlarıyla mücadelede artık "hesap zamanı"nda bulunduğumuzu vurgulayan BM lideri doğa tarihi kapsamında çarpıcı bir karşılaştırmayı gündeme getirdi. 

"Dinozor değil meteoruz"

Guterres, “İklim söz konusu olduğunda dinozor değiliz. Meteoruz. Sadece tehlikede değiliz; tehlike biz kendimiziz. Ama aynı zamanda çözüm de biziz.” dedi.

Geçtiğimiz ayın tarihin en sıcak Mayısı olduğunu ortaya koyan son Avrupa Komisyonu Copernicus İklim Değişikliği Servisi raporuna göndermede bulunan BM lideri, 1,5°C'lik sıcaklık artış sınırını sanayi öncesi düzeylerin üzerinde canlı tutabilmek için küresel salımların her yıl yüzde dokuz düşmesi gerektiğini söyledi. Oysa karbon salımları getiğimiz yıl yüzde bir oranında arttı.

BM Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) Çarşamba günü ayrıca, 2015'te Paris Anlaşması'nda belirlenen hedef olan 1,5°C sınırının önümüzdeki beş yıl içinde aşılma ihtimalinin yüzde 80 olduğunu bildirdi.

Guterres, "Gezegenimizle Rus ruleti oynuyoruz" dedi. “İklim cehennemine giden otobandan bir çıkış rampasına ihtiyacımız var. Ve gerçek şu ki, direksiyonun kontrolü bizde.”

Dünyayı kurtarmak için 18 ay

Guterres, eşikten geri çekilmek “hala mümkün”, ama savaşırsak diye  konuşmasını sürdürdü. Her şeyin siyasi liderlerin bu on yılda ve "özellikle önümüzdeki 18 ayda" alacağı kararlara bağlı olduğunu söyledi.

BM Genel Sekreteri, "İklim eylemine eşi benzeri görülmemiş ihtiyaç var, ancak sadece iklimi iyileştirmek için değil, aynı zamanda ekonomik refah ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için fırsatlar da var" dedi.

Derece sorunu 

Guterres küresel ısınmada yarım derecelik bir farkın, kimi ada devletlerinin veya kıyı topluluklarının sonsuza kadar yok olması anlamına gelebileceğini hatırlattı.

Bilim insanları, Grönland Buz Levhası ve Batı Antarktika Buz Levhası'nın çökerek deniz seviyesinin bir facia halinde yükselmesine neden olabileceğine dikkat çekiyorlar. 1,5°C hedefi karşılanmazsa, tüm mercan resif sistemleri 300 milyon insan için oluşturdukları geçim kaynağıyla birlikte ortadan kaybolabilir.

Genel Sekreter, Doğu Asya'dan ABD'nin batı kıyılarına kadar uzanan aşırı hava koşullarının, "hayatları mahveden, ekonomileri altüst eden ve sağlığı olumsuz etkileyen" iklim kaosu tarafından turboşarjlandığını vurguladı.

Fosil yakıt mafyası

Guterres dünyanın dört bir yanında milyarlarca insanın, iklim değişikliği nedeniyle hayatlarının pahalılaştığını görürken, "İklim kaosunun mafya babaları - fosil yakıt holdingleri - rekor kârlar elde ediyor ve vergi mükelleflerince finanse edilen sübvansiyonlarla kendilerine trilyonluk ziyafetler çekiyorlar" diye haykırdı.

BM lideri, petrol ve gaz endüstrisindeki pek çok kişinin, reklam ve halkla ilişkiler şirketlerinin yardım ve yataklığıyla iklim eylemini aktif olarak geciktirmeye çalışırken "hiç utanmadan kendilerini yeşil göstermeye uğraştıklarını" söyledi.

Petrol ve doğalgaz yasağı talebi

“Bu şirketleri, gezegenin yok olmasına yol açmaktan vaz geçmeye çağırıyorum. Bugünden itibaren yeni fosil yakıt siparişi almaya son verin ve mevcut müşterilerinizi de bırakmaya yönelik planlara girişin” dedi.

Sektördeki yaratıcı beyinlerin halihazırda gezegeni yok etmeye değil, kurtarmaya odaklandığını ekledi. Guterres, dünyadaki bütün ülkelere fosil yakıt şirketlerinin reklamlarını yasaklama çağrısında bulundu.

Kurtuluş yakında

BM Genel Sekreteri kendisini dinleyenlere, zehirleyici şirketler dışında "kendimizi kurtarmak için ihtiyacımız olan şeye sahibiz" dedi. 

"Ormanlar ve okyanuslar zararlı karbonu emmeye devam ediyor ve korunmaları gerekiyor. Yenilenebilir enerji sektörü dünya çapında maliyetler düştükçe patlama yaşıyor ve şu anda dünya elektrik arzının yüzde 30'unu oluşturuyor." diyen BM lideri temiz enerji yatırımlarının geçen yıl rekor düzeye ulaştığını, son on yılda neredeyse iki katına çıktığını söyleyerek "Ekonomik mantık, fosil yakıt çağının sonunu kaçınılmaz kılıyor" diye ekledi.

Eylem istasyonları

Guterres insanlık ve gezegen için mümkün en güvenli geleceği sağlamak için alınması gereken acil önlemleri sıraladı:

▶ Salımları azaltın

▶ İnsanları ve doğayı aşırı iklim koşullarından koruyun

▶ İklim finansmanını artırın

▶ Fosil yakıt işine son verin

Eyleme geçmenin en büyük yükü, en zengin ülkelere ve en fazla emisyon salan ülkelere düşmelidir: "Gelişmiş G20 ekonomileri en uzağa, en hızlı şekilde gitmeli" ve aynı zamanda gelişmekte olan ülkelere teknik ve mali destek sağlamalıdır.

Genel Sekreter, ulusal iklim eylem planlarının 1,5°C sınırına uyması ve 2030, 2035 için mutlak salım azaltma hedeflerini ve önümüzdeki onyıllardaki tüm küresel kilometre taşlarını içermesi çağrısında bulundu. Guterres, "Her ülke kendi payına düşeni yapmalı ve oynamalı... Bizim parmakla işaret etmeye değil işbirliğine ihtiyacımız var" dedi.

İklim adaleti açısından, savunmasız ulusların çoğunun yaratmak için hiçbir şey yapmadıkları bir iklim krizinin etkileriyle karşı karşıya kalmasının utanç verici olduğunu söyledi.

“Zenginlerin klimalı baloncuklar içinde korunduğu, insanlığın geri kalanının yaşanmaz topraklarda ölümcül hava koşullarıyla kırbaçlandığı bir geleceği kabul edemeyiz." dedi.

Daha adil iklim finansmanı ve birçok gelişmekte olan ülkenin katlanmak zorunda kaldığı felç edici borçların ve yüksek faiz oranlarının sona ermesinin bir hayırseverlik sorunu değil, “aydınlanmış kişisel çıkar” ile ilgili olduğunu ekledi.

İklim eylemi için her şey bir arada olmalı

“İklim finansmanı bir iyilik değildir. Bu herkes için yaşanabilir bir geleceğin temel unsurudur” diyen Guterres, dünyanın her yerindeki insanlar “politikacıların çok ilerisinde" dedi. "Sesinizi duyurun ve seçimlerinizin dikkate alınmasını sağlayın” diye sıradan insanları yüreklendirmeye girişti.

Genel Sekreter, "Hiçbir ülke veya kurum iklim krizini tek başına çözemez. Bu her şeyin dahil olduğu bir an. Birleşmiş Milletler her şeyin içinde; güven inşa etmek, çözümler bulmak ve dünyamızın umutsuzca ihtiyaç duyduğu işbirliğine ilham vermek için çalışıyor.” dedi 

Bugüne değin eyleme geçilmesi için baskı yapan toplumun her düzeyindeki iklim aktivistlerine teşekkür etti: “Siz tarihin doğru tarafındasınız. Çoğunluk adına konuşuyorsunuz. Aynen böyle devam edin. Cesaretinizi kaybetmeyin, umudunuzu kaybetmeyin."

Artık "Biz halklar, doğayı kirletenlere ve vurgunculara karşıyız" ve bir araya gelerek "kazanabiliriz." dedi. “Şimdi harekete geçme zamanı, şimdi eyleme zamanı, şimdi sonuç alma zamanı. Bu bizim kader anımız.”