2022 Yılının İlk Üç Ayında 347 İşçi Hayatını Kaybetti

Galataport şantiyesinde çalışırken Covid-19’a bağlı kalp krizi geçiren ve 13 Nisan 2020’de hayatını kaybeden, DİSK Dev Yapı-İş İstanbul Avrupa Yakası temsilcisi, İSİG Meclisi gönüllüsü 33 yaşındaki inşaat işçisi Hasan Oğuz’a

Galataport şantiyesinde çalışırken Covid-19’a bağlı kalp krizi geçiren ve 13 Nisan 2020’de hayatını kaybeden, DİSK Dev Yapı-İş İstanbul Avrupa Yakası temsilcisi, İSİG Meclisi gönüllüsü 33 yaşındaki inşaat işçisi Hasan Oğuz’a… Sendikalaştığı için Uğur Tekstil’de işten atılan, sendikal tazminat davasından vazgeçmeyerek onurlu bir yolu seçen, patron tarafından diğer fabrikalara ismi verildiği ‘fişlendiği’ için iş bulamayan ve bu yüzden Şanlıurfa’da fabrika inşaatında çalışmak zorunda kalan ve ilk işgününde çatıdan düşerek hayatını kaybeden, BirTek-Sen üyesi, 29 yaşındaki tekstil işçisi Sedat Aslan’a… EnerjiSA-Başkent Elektrik, Pas South, Lila Kağıt, Acarsoy Tekstil, Çiğli Belediyesi, Salcomp Xiaomi, İzmir Şehir Hastanesi Şantiyesi Türkerler Holding, Çorlu Belediyesi, Akkuyu Nükleer Santral Şantiyesi, TMMOB Mimarlar Odası, İstanbul Finans Merkezi Şantiyesi, Ergsan Döküm, Uğur Tekstil, Pegasus, Farplas, Pilenpak Ambalaj, Alpin Kimya, Darinda Çorap, İzelman, Modül Çelik, Çemsan, Seyhan Belediyesi, Sinbo, Maltepe Belediyesi, Seyran Huzurevi, Çankaya Belediyesi, Commital, Dorian Çorap, Kayı İnşaat, PTT, Krom Evye, HepsiJet, Acarsoy Tekstil, Kevser Halı ve adını sayamadığımız işyerlerindeki direnişçi işçilere… 128’incisini hazırladığımız aylık iş cinayetleri raporunu iş cinayetlerinde hayatını kaybeden Hasan Oğuz ve Sedat Aslan ile açlığa, işsizliğe, zamlara, iş cinayetlerine karşı direnen ve örgütlenen işçi arkadaşlarımıza adıyoruz… Yüzde 67’sini ulusal basından; yüzde 33’ünü ise işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, sendikalar ve yerel basından öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla 2022 yılının ilk üç ayında (Ocak ayında 120, Şubat ayında 109, Mart ayında 118 olmak üzere) en az 347 işçi hayatını kaybetti... Vurgulanması gereken hususlar 1- Yılın ilk üç ayında işçi sağlığı ve güvenliğine dair olan sorunları ekonomik kriz, işten çıkarmalar, iklim durumu (yoğun kar yağışı) gibi koşullar belirledi. İşçiler hayat pahalılığı ve işten çıkarma tehdidi nedeniyle güvencesiz çalışma koşullarına mahkûm edildi. Asgari ücret düzeyinin tüm ücretliler içindeki oranı yüzde 70’e ulaşırken birçok işyerinde sigortalar asgari ücret üzerinden yatırılsa da belli miktarlar elden geri alındı. İşten atılma baskısıyla işçiler daha çok çalıştırıldı, üç işçinin yapacağı iş iki işçiye yaptırıldı. Başta temel gıda, kira, ısınma, ulaşım olmak üzere her şeye yapılan zam furyasında düşük ücret-işsizlik-güvencesiz çalışma cenderesindeki işçilerin fiziki ve ruhsal sağlığı çok etkilendi. Yine bu dönemin Türkiye çapında yoğun kar yağışı ile geçmesi işçilerin işyerlerine gitmelerinden tutun enerji, yol, belediye gibi işkolları başta olmak üzere işçi sınıfı üzerindeki iş yükünü daha da ağırlaştırdı. Diğer yandan yüzlerce işçi direnişi de gerçekleşti. Önümüzdeki dönemde de bir yandan ekonomik krizin baskısı yoğunlaşacak ama diğer yandan zikzaklar çizse de Türkiye işçi sınıfının direnişleri de güne damgasını vuracak gibi gözüküyor. 2- Nisan ayı ile birlikte (havanın ısınması, sezonun başlaması) güvencesiz çalışmanın en yoğun olduğu inşaatlarda ve tarımdaki iş cinayetlerinde hızlı bir artış gözükebilir. Bu noktada inşaatlarda yüksekten düşmeler, tarımda işçilerinin taşınması ve çiftçilerin traktörlerindeki eksikliklerin giderilmesi başta olmak üzere acil önlemler alınmalıdır. 3- “Covid-19 bir işçi sınıfı hastalığıdır” demiştik. Şu an için gözlemleyebildiğimiz kadarıyla çalışan işçiler içinde hastalık yaygınlığını devam ettirse de ölümler giderek azalmaktadır. Ancak işçi sınıfının kırılgan kesimleri (yaşlı-emekli işçiler ve kronik hastalığı olanlar) arasında ölümler devam etmektedir. Kamusal sağlık önlemleri bu kesimleri önceleyecek biçimde alınmalıdır. 4- Ekonomik kriz, mobbing ve fazla çalışmaya bağlı işçi intiharları devam etmektedir. Özellikle geçinemeyen işçilerin banka ve tefecilerden aldıkları borçları geri ödeyememeleri ve yapılan baskılar nedeniyle meydana gelen intiharlarda artış olabilir. 5- Yine aşırı-yoğun-fazla-sağlıksız çalışmaya bağlı kalp krizi ve beyin kanaması gibi ani ölümler de sürüyor. Buna ekonomik krizin ve salgının etkilerini de ekleyebiliriz. İntiharlar gibi kalp krizleri de işçi ölümlerinde belirgin bir hal almaktadır. 6- Salgınla birlikte işçi sınıfının yeni bölükleri de oluşmaya başladı. Bu noktada örneğin bir meslek grubu olarak moto kuryeler öne çıkıyor. (Raporlarımızda konaklama işkolunda yer verdiğimiz) moto kurye ölümleri (ve yaralanmaları) geçen yıl olduğu gibi bu yılda artarak devam ediyor. Bu dönemde en az 10 moto kurye arkadaşımızı kaybettik. (Diğer yandan moto kuryelerin örgütlenmeleri ve direnişleri de sürüyor) 7- ILO, Çocuk İşçilikle Mücadele Yılı ilan etse de siyasi iktidar önlem aldığını belirtse de çocuk işçi ölümleri devam ediyor. Her yıl ortalama 60-70 çocuk işçiyi iş cinayetlerinde kaybediyoruz. Çocuk işçilik güvencesiz çalıştırmanın en önemli kaynaklarından olduğu için görmezden geliniyor ve önlem alınmıyor. Çocuk işçilik ile mücadelede biz emek örgütlerinin bir “seferberlik” ilan etmesi için zaman geldi de geçiyor. 8- Yılın ilk üç ayında 18 göçmen/mülteci işçi hayatını kaybetti. Tarım ve inşaatlarda meydana gelen ölümlere paralel olarak yaz aylarında göçmen işçi ölümleri de artışa geçmektedir. Diğer yandan Türkiye’de milyonlarca göçmen işçinin var olduğunu ve bu işçilerin büyük bir çoğunluğunun kayıtdışı olarak çalıştıklarını ve yine bu yüzden iş cinayetlerinin gizlendiğini de unutmamalıyız. 9- Raporlarımızda iş cinayetlerinde ölenlerin ortalama yüzde 2 ila 4’ünü sendikalı işçiler oluşturuyor. Ancak kâğıt üzerinde olan sendikal üyeliklerinin gerçek bir örgütlülük olmaması ve birçok sendikanın ölen üyelerini sahiplenmemesi sonucu net bir bilgi verme şansımız olmadığını da belirtelim. Bu durum özellikle kamu çalışanı/memur sendikaları açısından daha da tespit edemediğimiz bir husus. Ancak tersinden baktığımızda da sendikalı-örgütlü olmak bir işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlamanın en önemli yolunu oluşturuyor. Bu yüzden yukarıda saydığımız hususları önlemenin ve olumlu adımları hayata geçirmenin zorunlu koşulu sendikalı-örgütlü olmak… 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinin istihdam biçimlerine göre dağılımına baktığımızda 312 ücretli (işçi ve memur) ve 35 kendi nam ve hesabına çalışan (çiftçi ve esnaf) hayatını kaybetti. Yani ölenlerin yüzde 90’ını ücretliler yüzde 10’unu ise kendi nam ve hesabına çalışanlar oluşturuyor… 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle: İnşaat, Yol işkolunda 54 işçi; Taşımacılık işkolunda 45 işçi; Tarım, Orman işkolunda 33 emekçi (18 işçi ve 15 çiftçi); Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 30 emekçi; Metal işkolunda 27 işçi; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 27 işçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 26 işçi; Konaklama, Eğlence işkolunda 15 işçi; Savunma, Güvenlik işkolunda 13 işçi; Madencilik işkolunda 12 işçi; Tekstil, Deri işkolunda 10 işçi; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 9 işçi; Enerji işkolunda 8 işçi; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 8 işçi; Ağaç, Kâğıt işkolunda 5 işçi; Gıda, Şeker işkolunda 4 işçi; Basın, Gazetecilik işkolunda 3 işçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 2 işçi; Banka, Finans, Sigorta işkolunda 1 işçiElimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 15 işçi hayatını kaybetti… 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle: Trafik, Servis Kazası nedeniyle 63 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 63 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 48 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 48 işçi; Covid-19 nedeniyle 39 işçi; İntihar nedeniyle 21 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 13 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 13 işçi; Şiddet nedeniyle 11 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 10 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 7 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 1 işçi; Diğer nedenlerden dolayı 10 işçi hayatını kaybetti… 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle: 25 kadın işçi ve 322 erkek işçi hayatını kaybetti… 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle: 14 yaş ve altı 1 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 5 çocuk/genç işçi, 18-27 yaş arası 39 işçi, 28-50 yaş arası 176 işçi, 51-64 yaş arası 81 işçi, 65 yaş ve üstü 23 işçi, Yaşını bilmediğimiz 22 işçi hayatını kaybetti… 2022 yılının ilk üç ayında 18 mülteci/göçmen işçi hayatını kaybetti. Bu işçilerin geldikleri ülkelere bakarsak: 8 işçi Suriyeli; 2’şer işçi Afganistan, İran ve Özbekistanlı; 1’er işçi Endonezya, Pakistan, Rusya ve Sırbistanlı... 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinde ölenlerin 13’si (yüzde 3,74) sendikalı işçi, 334’ü ise (yüzde 96,26) sendikasız. Sendikalı işçiler tarım, gıda, madencilik, kimya, tekstil, büro, eğitim, ticaret, metal, inşaat, taşımacılık, sağlık, güvenlik ve belediye işkollarında çalışıyordu. 2022 yılının ilk üç ayında Türkiye’nin 66 şehrinde ve yurtdışında yedi ülkede iş cinayeti gerçekleştiğini tespit ettik: 60 ölüm İstanbul’da; 23 ölüm Kocaeli’nde; 17 ölüm İzmir’de; 13 ölüm Bursa’da; 11’er ölüm Ankara, Kayseri ve Şanlıurfa’da; 10’ar ölüm Aydın, Denizli ve Mersin’de; 8’er ölüm Antalya, Balıkesir ve Muğla’da; 7’şer ölüm Adana, Gaziantep, Sakarya ve Samsun’da; 6’şar ölüm Çanakkale, Konya ve Zonguldak’ta; 5’er ölüm Manisa ve Trabzon’da; 4’er ölüm Adıyaman, Batman, Çorum, Kahramanmaraş, Kırşehir ve Malatya’da; 3’er ölüm Artvin, Bolu, Kırıkkale, Mardin, Niğde ve Yalova’da; 2’şer ölüm Bartın, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, Karabük, Kütahya, Tekirdağ ve Uşak’ta; 1’er ölüm Afyon, Aksaray, Ardahan, Burdur, Çankırı, Diyarbakır, Düzce, Elazığ, Giresun, Iğdır, Isparta, Karaman, Kars, Kastamonu, Kırklareli, Kilis, Nevşehir, Ordu, Rize, Siirt, Sinop, Sivas ve Tokat’ta: 8 ölüm Yurdışında (2’si Kuzey Kıbrıs, 1’er Azerbaycan, Çin, Dominik, Irak, İsrail, Rusya) meydana geldi... 2022 yılının ilk üç ayında iş cinayetlerinde hayatını kaybeden 347 işçiyi saygıyla anıyoruz…