Coğrafi konumu
Ardahan; Doğu Anadolu Bölgesinin Kuzeydoğusunda yer alır. Atatürk'ün silüetinin görüldüğü Karadağ, Yalnız Çam dağları, Kısırın dağı, Kel dağ gibi yükseltiler bulunur. Ardahan, Göle, Çıldır, Hanak ovaları ve platolar yer alır. Kura nehri ve kolları önemli akarsularıdır. Doğu Anadolu Bölgesinin 2. büyük gölü olan Çıldır Gölü ve Aktaş (Hazapin) Gölü Çıldır sınırları içinde bulunmaktadır.
Karasal iklim hüküm sürmektedir. Kırsal bir bölgedir. Tarım ve hayvancılık yapılır. Arıcılık yapılmaktadır. Çıldır gölünde balık avcılığı yapılır.
Ardahan ili; Çıldır, Damal, Göle, Hanak, Posof ilçeleri ve köyleri yerleşme yerleridir.
Ardahan Üniversitesi, Dursun Akçam Kültür Merkezi, Türk Gözü ve Aktaş sınır kapıları, Kars - Tiflis demir yolu ile Anadolu'dan Kafkasya'ya köprü görevi görmektedir Ardahan...
Tarihi;
Ardahan adı Gürcüce Arta Anı olarak bilinir. M.S. 628 yılında Hazar Türklerinin Arda boyunun yerleşmesi ile Ardahan adını aldı.1064 tarihinde Alpaslan Anı kalesini aldı. Çıldır ovasında Gürcü kralı ile yaptığı savaşı kazandı. Çıldır beyliğini kurdu. Ardahan da beyliğin içerisinde yer aldı. Beyliğin merkezi önce Çıldır Gölü içinde yer alan Akçakale (göl festivalinin yapıldığı yer) oldu. Daha sonra Rabat köyünün sınırların da sarp bir kaya üzerin de yer alan Şeytankale olmuştur.
1461 tarihinde Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u alması ile Osmanlı Devleti, Gürcistan'a sınır oldu. Osmanlı - İran savaşı sonun da imzalanan 1555 tarihli Amasya antlaşması ile Osmanlı devletine bağlandı. Çıldır sancağı kuruldu. Sancağın Merkezi, Akçakale (Çıldır gölündeki ada üzerindedir), Şeytankale (Rabat köyünde), Güneydoğuda İsak Paşa Sarayı, kuzeybatıda Oltu Kalesi oldu.
Osmanlı Devleti'ne, yıllık vergi veriyordu. Zaman zaman da el değiştirdi.
1855 Savaşında, Ardahan'ın Rusya'nın eline geçmesi ile Serasker Zarif Paşa şöyle diyor: "İstanbul'un kapısı düştü." Ardahan 1856 Paris Antlaşması ile Osmanlı Devleti'ne geri verildi.
1877 - 1878 Osmanlı Rus Savaşı sonunda imzalanan Berlin Kongresi ile savaş tazminatı olarak Kars - Ardahan - Batum (Elviya-Selasiye bölgesi) Rusya'ya verildi.
Ekim 1917 Rusya'da devrim yapıldı. Vilidamir Lelin'in önderliğinde Bolşevik yönetimini kuruldu.
Bolşevik yönetimi, 1.Dünya Savaşı'ndan çekildi. Osmanlı Devleti ile Brest - Litovki antlaşmasını imzaladı (3 Mart 1918).
Doğu Anadolu'dan çekildi. Kars - Ardahan - Batum'u Osmanlı Devleti'ne geri verdi. Böylece 40 yıllık hasret sona erdi.
30 Ekim 1918 Mondros Ateşkes Antlaşması'nda İtilaf Devletleri, Osmanlı Devleti'nden bu bölgeyi boşaltmasını istedi. Gerekçe olarak 1.Dünya Savaşı'na girerken, burası sizin toprağınız değildi diyerek boşaltılması istendi. Osmanlı Devleti de buna uydu ve bölgeyi boşalttı.
Bölgede otorite boşluğu meydana geldi. Ardahan'ı Gürcüler, Çıldır'ı Ermeniler işgal etti.
Bölgede halk kendi yönetimini kurma çalışmasına başladı. Kars'da milli şura devleti kuruldu.
Ardahan'da 3 - 5 Ocak tarihlerinde 1. Kongre, 7 - 9 Ocak 1919 tarihlerin de genişletilmiş 2. Kongre yapıldı. Bu kongrelerde Kars'ta Cenub-i Garb Kafkasya Cumhuriyeti'nin kurulmasını destekleme kararı çıktı.
Cenub-i Garp Kafkas Cumhuriyeti Devleti Kars'ta kuruldu.
Bu Devletin:
18.maddelik Anayasası var.
Cumhurbaşkanı; Cihangirzade İbrahim Bey
Meclis üyesi : 131 milletvekili içinde Türk, Kürt, Ermeni ve Gürcülerden oluşmaktaydı.
Meclis Başkanı : Çıldırlı Dr. Esat Oktay'dı.
Bakanlar Kurulu: 12 tane bakanlığı var.
Çalışmalarına başladı. Bölgede genel asayışı sağladı.
Türklerin kurduğu ilk cumhuriyetti. 17 - 18 Ocak 1919 tarihinde yapılan Kars Kongreleri sonunda kuruldu.
13 Nisan 1919 tarihinde İngilizler Kars'ı işgal ettiler, kurulmuş devlete son verdi. Cumhurbaşkanını, bakanlar kurulu üyelerini tutukladılar. Malta Adası'na sürgün ettiler.
Kars'da olmayan meclis başkanı Dr. Esat Oktay Kars'a geldiğinde halk ; ne yapacağız diye sorduğunda Dr. Esat Oktay şöyle diyor. "Her insan kümesi, bir mücadale merkezidir." mücadaleye devam edeceğiz diyor.
Bu çalışmaların Erzurum Kongresinin toplanması ve önemli kararların alınmasına katkısı oldu. "Vatan bir bütündür, asla parçalanamaz." ilkesi Ardahan Kongresinde alınmış karardı.
İngilizler kısa süre sonrada bölgeyi Ermenilere bıraktılar ve ayrıldılar.
Ermenilerin taşkınlıkları arttı.
15. Kolordu komutanı Kazım Karabekir komutasındaki kuvvetler 30 Ekim 1920'de Kars'ı aldılar.
23 Şubat 1921 de Ardahanı, 25 Şubat 1921 Çıldır'ı anavatana kattı.
Ardahan mutasaraflık olarak yönetimini sürdürdü. 1926'da ilçe olarak Kars'a bağlandı.1992 tarihinde il oldu.